Nguyên liệu làm nên động tiêu là gì? Phân biệt các loại tiêu.

Động tiêu tên gọi tắt là Tiêu, đây là một loại nhạc cụ thổi theo hình thức dọc, ngày càng phổ biến trong nền âm nhạc Việt Nam. Nhạc cụ này thường có dạng ống trụ tròn như sáo trúc, sáo nứa nhưng thân ống to và dài hơn sáo. Vì thế tiêu cho ra âm thanh cũng trầm và sâu lắng hơn sáo.

Bài viết này xin được giới thiệu với các bạn một loại nhạc cụ rất độc đáo nhưng cũng khá khó chơi, đó là Động Tiêu.

1.Cấu tạo và nguyên liệu làm nên Động Tiêu

Động Tiêu có cấu tạo gần gống như sáo, bao gồm các lỗ thổi và lỗ bấm. Thông thường một cây tiêu hiện nay gồm có 6 lỗ bấm, 5 lỗ được khoét cùng hàng với lỗ thổi, còn 1 lỗ thiết kế ở mặt sau dành cho ngón cái của tay không thuận sử dụng.

Người chế tạo tiêu thiết kế lỗ bấm ở phía sau là do ống tiêu đa số đều có kích thước dài, đường kính rộng, nên nếu khoét 6 lỗ thẳng trên cùng một hàng thì các ngón tay người chơi không đủ độ dài khi chơi, sẽ không chơi được các âm mong muốn.

Về lỗ thổi, khác với sáo nứa ngang, lỗ thổi của tiêu được thiết kế đặc biệt, người ta bịt kín đầu ống bằng 1 mấu, khoét lỗ thổi ở 1 góc. Bên gờ miệng ống thì thiết kế một lỗ hình bán nguyệt để thổi. Cũng có nơi, người nghệ nhân chế tạo tiêu không có ấu đầu để rỗng suốt thì khi chơi người dùng cằm để bịt kín đầu ống khi thổi.

Nguyên liệu của động tiêu là gì?

Trước đây Tiêu thường được ông cha ta là bằng ống nứa ống rùng hoặc gỗ, trúc khá là ít người dùng vì ống trúc có đốt ngắn khó gia công, hình thức không đẹp như các nguyên liệu khác. Tuy nhiên, các nghệ nhân ngày này thì lại đa số dùng trúc hoặc các cây họ hàng với tre trúc để làm tiêu. Mỗi nguyên liệu thì đều cho ra những âm sắc phong phú không đồng nhất.

2. Phân biệt các loại Tiêu

Đối với những bạn chưa biết động tiêu là gì thường nhầm sang sáo dọc. Tiêu chia ra làm hai loại chính là tiêu việt và tiêu tàu.

Động Tiêu Việt
- Tiêu việt được làm bởi các nghệ nhân ở việt nam. Tiêu này chế tạo theo thang âm chuẩn của người việt, không bị non nốt si.
- Đa số tiêu làm từ trúc nứa Việt Nam, như Trúc Bắc nổi bật là trúc Gia Bình, vào các miền trong thì có trúc Đà Lạt, một số người còn chế tạo động tiêu từ gỗ hoặc nhựa, kim loại.
- Động tiêu Việt cấu tạo thì thường có một khúc không như sáo tàu có thể có 2 hoặc 3 khúc. Hình thức của tiêu việt thường mộc mạc, ít họa tiết trang trí, nếu có thì chỉ là khắc thêm tên người chơi.
Động Tiêu Tàu
- Tiêu tàu thường được nhập từ bên trung quốc, được thiết kế theo thang âm chuẩn của người tàu, đa số bị non nốt si.
- Tiêu tàu hình thức đẹp, có thể phun sơn, quấn cước, hoặc trạm khắc hoa văn,…
- Đặc biệt tiêu tàu có khớp nối, thuận tiện cho việc di chuyển. Vì vậy tiêu tàu được sử dụng nhiều hơn tại việt nam hiện nay.

3. Âm thanh của sáo Tiêu

Hầu như các sản phẩm Tiêu đều có âm thanh trầm ấm, nhẹ nhàng. Đa số người chơi thường dùng tiêu để nói lên tiếng lòng của mình trong các tác phẩm buồn, thể hiện tốt sự thương nhớ, đau xót, …

Hiện nay, một số nghệ nhận thường chế tác ra cây tiêu dùng để chơi lên quãng 2, quãng 3, đây là một nét đột phá mới cho loại nhạc cụ đa số có âm trầm này. Tuy nhiên loại này khó là khó chơi, thường những cao thủ lâu năm mới dử dụng tới loại tiêu cải tiến này.